तुम्हाला आयुर्वेद युनानी याबद्दल ऐकून तरी माहित असेल पण अजून एक वैद्यकीय उपचार पद्धती जगात अस्तित्वात आहे. सोवा रिग्पा ही प्राचीन वैद्यकीय प्रणालींपैकी एक आहे, ज्याबद्दल फक्त मर्यादित लोकांना माहिती आहे. सोवा रिग्पा ही अशीच एक वैद्यकीय प्रणाली आहे, जी रोग मुळापासून दूर करते असं म्हटलं जातं. प्राचीन काळी जगाच्या विविध भागांमध्ये अनेक प्रकारच्या संस्कृती होत्या. त्यांची राहणी, खाण्याच्या सवयी आणि सामान्य राहणीमान एकमेकांपेक्षा वेगळी असायची.
त्याच प्रकारे, या संस्कृतींमध्ये रोगांवर उपचार करण्याची पद्धत देखील भिन्न होती. आजही, अशा अनेक प्राचीन वैद्यकीय प्रणाली आहेत, ज्याचा उपयोग अनेक रोगांवर उपचार करण्यासाठी केला जातो आणि त्यांचा आपल्या जीवनात आधुनिक औषध पद्धतीसारखाच प्रभाव आहे.
आयुर्वेद, युनानी आणि होमिओपॅथी यांसारख्या वैद्यकीय प्रणालींबद्दल संपूर्ण जगाला माहिती आहे आणि त्याच्या संस्था जगाच्या विविध भागात उघडल्या आहेत. परंतु अशा काही वैद्यकीय प्रणाली आहेत, ज्या त्यांच्यासारख्या प्रभावी आहेत, परंतु मर्यादित प्रमाणात, लोकांना त्याबद्दल माहिती आहे आणि त्यांचा लाभ घेण्यास सक्षम आहेत.
सोवा रिग्पा आणि सिद्धा सारख्या अनेक वैद्यकीय प्रणाली आहेत, ज्या प्रभावी प्राचीन वैद्यकीय प्रणाली आहेत परंतु दुर्दैवाने काही लोकांना त्यांच्याबद्दल वेळेत माहिती नसते. या लेखात आपण सोवा-रिग्पाशी संबंधित काही महत्त्वाची माहिती वाचणार आहोत.
सुमारे अडीच हजार वर्षे जुनी वैद्यकीय व्यवस्था
सोवा रिग्पा ही तिबेटी उपचार प्रणाली मानली जाते, परंतु त्याची मुळे भूतान, मंगोलिया, चीन आणि भारत यासारख्या देशांच्या हिमालयीन प्रदेशात देखील आहेत. मात्र, अद्यापही याबाबत अचूक माहिती गोळा करण्याचा प्रयत्न सुरू आहे. इंटरनेटवर उपलब्ध माहितीनुसार, सोवा रिग्पाचा जन्म हिमालयाच्या परिसरात ८व्या शतकात झाला आणि काही तज्ञांच्या मते हे सुमारे २५०० वर्षे जुने औषध आहे.
रोगांवर मूळापासून उपचार
सोवा रिग्पाचा सराव करणार्‍या लोकांच्या मते, सोवा-रिग्पामध्ये अनेक रोग मुळापासून बरे करण्याची क्षमता आहे. त्याचबरोबर याविषयी असेही सांगितले जाते की, जे आजार आधुनिक वैद्यक पद्धतीत बरे करणे शक्य नाही, त्यांच्यावर सोवा रिग्पाच्या मदतीने उपचार करता येतात.
सोवा रिग्पा रोग मुळापासून बरे करतो असे म्हणतात. या औषध पद्धतीमध्ये जंग-वा-न्गा आणि न्गेपा-सम या तत्त्वांवर उपचार केले जातात. यातील पंचमहाभूते आणि त्रिदोष रोग मुळापासून दूर करण्यास मदत करतात. अ‍ॅलोपॅथीप्रमाणेच याचेही निदान आजारापूर्वी होते. निदान प्रक्रियेत, रोगाचा प्रकार आणि कारण शोधून काढले जाते आणि योग्य उपचार प्रक्रिया निर्धारित केली जाते.
भारत आणि आयुर्वेदाचा संबंध
तसं पाहायला गेलं तर सध्या भारत आणि चीनसह असे अनेक देश आहेत, जे दावा करतात की सोवा-रिग्पाचा जन्म त्यांच्यामध्ये झाला. पण सोवा-रिग्पा ह्या पद्धतीचं भारत आणि आयुर्वेदाशी विशेष नातं आहे. या तिबेटी वैद्यक पद्धतीची अनेक तत्त्व आणि पद्धती आयुर्वेदासारख्याच आहेत.
इतकं की काही लोकांचा असा विश्वास आहे की त्यातील काही प्रथा आयुर्वेदातूनच घेतल्या गेल्या आहेत. भगवान बुद्धांच्या मदतीने सोवा रिग्पामध्ये भारताचं महत्त्व आहे. बुद्ध भारतातून तिबेटला गेले तेव्हा तेथे आयुर्वेद आणि सोवा रिग्पाची प्रथा खूप वेगाने पसरली गेली.
