प्रदूषण आणि बदलत्या हवामानामुळे श्वसनाच्या गंभीर समस्या वाढत आहेत. त्यांना रोखण्यासाठी दोन प्रकारची योगासनं प्रभावी आहेत. ही योगासनं करण्याचा योग्य मार्ग ह्या लेखातून समजून घ्या.
निरोगी फुफ्फुसांसाठी फुफ्फुस निरोगी ठेवण्यासाठी योगासने करा.
आजकाल श्वसनाच्या समस्या झपाट्याने वाढत आहेत. प्रदूषणासोबतच बदलत्या हवामानामुळेही या समस्या वाढत आहेत. COPD (क्रोनिक ऑब्स्ट्रक्टिव्ह पल्मोनरी डिसीज-सीओपीडी) दिवस 16 नोव्हेंबर रोजी लोकांना फुफ्फुस आणि त्यामुळे होणाऱ्या समस्यांबद्दल जागरूक करण्यासाठी साजरा करण्यात आला.
आधुनिक औषध ब्रोन्कोडायलेटर्स आणि स्टिरॉइड्स वापरून COPD वर उपचार करते. दुसरीकडे, निसर्गोपचार देखील त्याच्या उपचारात मदत करू शकतात. आपण योगासनांबद्दल जाणून घेऊया, जी तुम्हाला श्वासोच्छवासाचा त्रास टाळण्यात आणि तुमच्या फुफ्फुसांचं आरोग्य राखण्यात मदत करू शकतात.
फुफ्फुसाच्या आजारावर योगा कसा प्रभावी आहे याबद्दल आम्ही जिंदाल नेचरक्योर संस्थेचे मुख्य योग अधिकारी डॉ. राजीव राजेश यांच्याशी बोललो.
फुफ्फुसाच्या रोगासाठी योग हाच उपाय
औषधोपचार केवळ लक्षणे व्यवस्थापित करते. दुसरीकडे योग, फुफ्फुसाच्या कार्यामध्ये दीर्घकालीन सुधारणा करण्यास मदत करते. हे रोगाची प्रगती कमी करण्यास मदत करते. निसर्गोपचारावर आधारित दृष्टिकोनाचा अवलंब केल्यास रुग्णांना औषधांचा डोस कमी करता येतो. हा रोग व्यवस्थापित करण्याचा एक किफायतशीर मार्ग देखील आहे.
भारतातील सीओपीडी म्हणजे श्वासाचे आजार जास्त होतात ह्याचं कारण खालावत चाललेली हवेची गुणवत्ता हेच आहे. ह्यावर मात करण्यासाठी आणि रोग टाळण्यासाठी निसर्गोपचार आणि योगासनांचे महत्त्व सांगायला हवं.
सीओपीडी रुग्णांमध्ये फुफ्फुसाची कार्यक्षमता वाढवायला योगासनांची मदत होते
COPD साठी योग हा एक उत्तम उपाय आहे. योग हा ब्लड प्रेशर कमी करण्याात, तणाव कमी करण्यात, फिटनेस सुधारण्यात, कफ कमी करण्यात आणि श्वसनमार्गातील अडथळे कमी करण्यात मदत करतो. तसेच श्वासावर नियंत्रण ठेवायला मदत होते.
तसंच फुफ्फुसांचे कार्य सुरळीत व्हायला मदत होते. जागतिक स्तरावर, तज्ञ फुफ्फुसाचं कार्य सुधारण्यासाठी आणि COPD असलेल्या रुग्णांमध्ये लक्षणे दूर करण्यासाठी योगाचे महत्त्व मान्य करत आहेत. यूएस मधील व्हरमाँट विद्यापीठातील व्हरमाँट फुफ्फुस केंद्रात केलेल्या अभ्यासात असे दिसून आले आहे की योग श्वासोच्छ्वास व्यायाम (प्राणायाम) सीओपीडी रुग्णांमध्ये फुफ्फुसाचे कार्य आणि श्वास घेण्याची क्षमता सुधारण्यास मदत करते. सीओपीडी म्हणजेच श्र्वासाच्या आजारांनी ग्रस्त रुग्णांसाठी येथे दोन सर्वोत्तम योगासने
ताडासन (पहाडी पोझ)
- योगाच्या मूलभूत आसनांपैकी एक म्हणजे ताडासन किंवा माउंटन पोझ.
- पाय जोडून सरळ उभे रहा.
- डोळ्याच्या पातळीवर सरळ पुढे पहा आणि तुमची बोटे एकमेकांना चिकटवा.
- श्वास घेताना हात आणि घोटे वर करा.
- तळवे वरच्या दिशेने वळवा.
- सामान्य श्वासोच्छवासासह 15 ते 20 सेकंद या स्थितीत रहा.
- श्वास सोडताना हात खाली करा.
अनुवित्तासन म्हणजेच बॅकबेंड उभे राहणे
- हे आसन ताडासनानंतर लगेच करावे लागते. यामुळे तुमच्या शरीरात ऊर्जा येईल. सरळ उभे राहा आणि पाय एकत्र ठेवा.
- आपले तळवे आपल्या खालच्या पाठीवर ठेवा. आपली बोटे खाली तोंड करत आहेत याची खात्री करा.
- आपले गुडघे वर उचलून, आपल्या पायात दाबा.
- यानंतर आपले नितंब आणि मांड्या ताणून घ्या.
- तुमचे कूल्हे पुढे दाबा आणि तुमचे धड मागे झुकवा.
- जर तुम्हाला सुरक्षित वाटत असेल तर तुमचे डोके मागे टेकवा.
- 4-5 श्वासांसाठी स्थिती राखा.
- पोझ सोडण्यासाठी आपले हात, पाय आणि नितंब मजबूत ठेवा.
- तुमचे डोके आणि मान उभ्या असल्याची खात्री करा.
- तर मित्रांनो, ही योगासने करुन तुम्ही श्वासाचे आजार टाळता येतात.
