जेव्हा तुम्हाला 6 ते 8 तासांची गाढ झोप मिळते तेव्हा तुमच्या शरीराची झालेली झीज दुरुस्त करण्यासाठी वेळ मिळतो. अशी योग निद्रा प्रत्येक माणसासाठी उपयुक्त ठरू शकते. पण ती सराव करुन मिळवावी लागते. चला पाहूया कशा पध्दतीने योगनिद्रेचा सराव केला जातो.
योग निद्रा तणाव दूर करून मनाला आराम देते.
चांगल्या आरोग्यासाठी चांगली जीवनशैली खूप महत्त्वाची आहे. झोप तुमच्या जीवनशैलीबद्दल खूप महत्त्वाचा संकेत देते. जेव्हा तुमची जीवनशैली वाईट असते, तेव्हा तुम्ही तासन्तास अंथरुणावर कूस बदलत राहता. तर सकस आहार आणि निरोगी जीवनशैलीमध्ये, अंथरुणावर पडताच गाढ झोप लागते.
जर तुम्ही झोपेची कमतरता, तणाव आणि कमकुवत प्रतिकारशक्ती यासारख्या समस्यांशी झुंज देत असाल, तर योग निद्रा तुमच्यासाठी उपयुक्त ठरू शकते. योगनिद्रा हे योगाचं असं तंत्र आहे, ज्याच्या मदतीने तुम्ही 8 तासांची गाढ झोप घेऊ शकता आणि त्याचा सराव कसा केला जातो हे जाणून घेऊया.
प्रसिद्ध योगा थेरपिस्ट बिजॉयलक्ष्मी होता यांचे “योगा फॉर सुपर इम्युनिटी” हे पुस्तक नुकतेच प्रकाशित झाले. या पुस्तकात कोरोनामुळे उद्भवणाऱ्या आरोग्य समस्यांशी लढण्यासाठी आणि कोरोनाव्हायरस साथीच्या आजारानंतर रोगप्रतिकारक शक्ती मजबूत करण्यासाठी योगाची भूमिका सविस्तरपणे मांडण्यात आली आहे. “योगा फॉर सुपर इम्युनिटी” या पुस्तकात रोगप्रतिकारक शक्ती वाढवणाऱ्या झोपेचं वर्णन केलं आहे.
काय आहे योगनिद्रा?
जाणून घ्या काय आहे योगनिद्रा जी गाढ झोप देऊन रोगप्रतिकारशक्ती वाढवते. योग निद्रा म्हणजे झोपेत केलेला योग. या सरावाने शरीराला जास्तीत जास्त विश्रांती मिळते आणि चांगली झोपही येते. त्याचा परिणाम यावरून अंदाज लावता येतो की योग निद्रा दरम्यान जागृत असले तरी मेंदूची लहर प्रामुख्याने अल्फा वेव्ह बनते.
योग निद्रेचा सराव कधी करावा?
उत्तम आरोग्यासाठी याचा सराव केव्हाही करता येतो. शास्त्रज्ञांचा असा विश्वास आहे की जेव्हा स्नायू शिथिल होतात तेव्हा वाईट मार्गाने होणारा हार्मोनल स्राव देखील संपतो. हे शरीराच्या सर्व कार्यरत प्रणालींवर प्रभावीपणे कार्य करते. तसेच झोपताना त्याचा सराव करणे आवश्यक आहे.
दिवसभराचा साचलेला ताण योगासनांनी पूर्णपणे काढून टाकला जातो आणि सुपर इम्युनिटी विकसित होते. ज्यामुळे योग्य झोप लागते. ह्या योगाभ्यासाचा अवलंब केल्यानंतर, जेव्हा एखादी व्यक्ती सकाळी उठते तेव्हा उत्साही वाटतं. जेव्हा शरीराला अशी विश्रांती मिळते, तेव्हा कोणत्याही रोगाशी लढण्यासाठी रोगप्रतिकारक शक्ती देखील मजबूत होऊ लागते.
योग निद्रेचा सराव कसा करावा
- सर्वात पहिल्यांदा शवासनात झोपा
- डोळे बंद करा
- एक दीर्घ श्वास घ्या आणि स्वतःला म्हणा ‘R-e-l-a-x’
- 10 वेळा श्वास घ्या आणि तुमच्या मनात Relax हा शब्द पुन्हा उच्चारा. पुन्हा एकदा दीर्घ श्वास घ्या.
- त्यानंतर तुमचा श्वास नैसर्गिक होऊ द्या.
- दीर्घ किंवा रोखून न ठेवण्याचा प्रयत्न करा. या दरम्यान, इतर कोणत्याही गोष्टीचा विचार करून ताण घेऊ नका.
- आता क्रमाक्रमाने तुमचं मन तुमच्या शरीराच्या भागांवर हलवा. प्रत्येक भागामध्ये ३ सेकंद थांबा.
उजवा अंगठा, तर्जनी, मधले बोट, अनामिका, करंगळी, तळहाता, मनगट, पुढचा हात, कोपर, वरचा हात, खांदा, उजवा नितंब, उजवी मांडी, गुडघा, नडगी, घोटा,उजव्या पायाचे बोट ह्यांचा विचार करा.
डाव्या बाजूला समान क्रम पुन्हा करा. जसं आपण आधी केलं आहे. मग परत उजवा पाठ, डावा पाठ, पाठीचा कणा, उजवा खांदा, डावा खांदा, मानेच्या मागील बाजूस आणि डोक्याच्या मागील बाजूस मनाने फिरत जा.
नंतर समोर जा – डोक्याच्या वरच्या बाजूस, कपाळावर, उजव्या कपाळावर, डाव्या कपाळाचे हाड, उजवा डोळा, डावा डोळा, भुवयांच्या मध्ये, उजवा कान, डावा कान, उजवा गाल, डावा गाल, उजवी नाकपुडी, डाव्या नाकपुडी, वरचे ओठ, खालचा ओठ, हनुवटी, मान, छाती, पोट आराम करण्यासाठी हा व्यायाम दोन किंवा तीन वेळा पुन्हा करा.
ही प्रक्रिया पूर्ण होण्यापूर्वीच अनेकदा झोप येते. मनाला दुसरे विचार करायला वेळ मिळत नाही आणि आपण दमून झोपतो. आपणही योगनिद्रा पूर्णपणे शिकू शकता आणि अनेक फायदे मिळवू शकता.
