अश्वगंधाचे फायदे – ह्या जगात असं कोणतंही द्रव्य नाही ज्याचा औषध म्हणून उपयोग केला जाऊ शकत नाही. प्राचीन आयुर्वेदाने मानवी जीवन रोगमुक्त आणि समृद्ध करण्यासाठी विविध वनस्पतींच्या औषधी गुणधर्मांचा अभ्यास करून संपूर्ण जगासाठी एक अमूल्य योगदान दिले आहे.
प्राचीन काळी वनस्पतींच्या विविध अंगांचा उपयोग औषध म्हणून केला जात असे. त्यावरून त्यांचे नाव ठरत असे.
जसं की, कुष्ठ नावाची वनस्पती कुष्ठरोगावर उपयुक्त आहे. ब्राह्मी बुध्दीवर्धक आहे. त्याचप्रमाणे अश्वगंधा वनस्पतीचं नाव तिच्या गुणधर्मांचा अभ्यास करून निश्चित केले आहे. अश्‍व म्हणजेच घोडा. घोडा हा बल आणि पौरुषत्व ह्यांचे प्रतीक आहे. अश्वगंधा ह्या वनस्पतीच्या सेवनाने दुर्बलता नाहीशी होऊन बल तसेच पौरुषत्व वाढते हेच आयुर्वेदाचे सांगणे आहे.
आपण कित्येक वेळा अश्वगंधा हे नाव ऐकलं असेल. टीव्ही वर जाहिरात पाहिली असेल. अश्वगंधा आहे तरी काय ?
देश-विदेशात अश्वगंधाला वेगवेगळी नावं आहेत. अश्वगंधा चे वैज्ञानिक नाव (Botanical name) Withania somnifera (L.) Dunal (विथेनिआ सॉम्नीफेरा) Syn-Physalis somnifera Linn. आहे. जगभर अश्वगंधा वनस्पतीबद्दल प्रचंड कुतूहल आहे.
अश्वगंधा कोणत्या रोगांवर गुणकारी आहे? ह्या प्रश्नाचे उत्तर आपण लगेच मिळवू. चला तर आपण नियमित अश्वगंधा सेवनाने होणारे फायदे जाणून घेऊ.
अश्वगंधाचे फायदे (Ashwagandha Benefits) –
अश्वगंधा हे एक प्राचीन औषधी वनस्पती आहे ज्यात बरेच आरोग्य फायदे आहेत. हे चिंता आणि तणाव कमी करू शकते, नैराश्याविरूद्ध लढायला मदत करू शकते, पुरुषांमध्ये प्रजनन क्षमता आणि टेस्टोस्टेरॉन वाढवते आणि मेंदूची क्षमता वाढवते. आपले आरोग्य आणि जीवनमान सुधारण्यासाठी अश्वगंधा घेणे हा एक सोपा आणि प्रभावी मार्ग आहे.
- अश्वगंधा रोग प्रतिकारशक्तीसाठी फायदेशीर आहे
- मधुमेहासाठी अश्वगंधा गुणकारी आहे
- अश्वगंधा थायरॉईडसाठी फायदेशीर आहे
- चयापचय (metabolism) सुधारण्यासाठी
- स्नायूंची मजबुती सुधारण्यासाठी – वजन वाढविणे आणि शरीर सौष्ठव यासाठी अश्वगंधा फायदेशीर आहे
- मोतीबिंदूसाठी अश्वगंधा उपयुक्त आहे.
- त्वचेच्या समस्यांसाठी – अश्वगंधामुळे त्वचेला फायदा होतो
- केसांसाठी – अश्वगंधा केसांसाठी फायदेशीर असते.
- हृदयाच्या आरोग्यासाठी फायदे – अश्वगंधा हृदयाच्या आरोग्यासाठी गुणकारी असल्याचे सिध्द झाले आहे.
- अश्वगंधा कॅप्सूलमुळे नैराश्य औदासिन्य दूर होते.
- तणाव विरोधी गुणधर्म – ताणतणाव कमी करण्यासाठी अश्वगंधा नियमित सेवन करावी
- बॅक्टेरियाच्या संसर्गाचे फायदे – अश्वगंधा बॅक्टेरियाच्या संसर्गापासून मुक्त होण्यास फायदेशीर आहे.
- जखमा बरे होण्यास उपयोगी – जखमांच्या उपचारांसाठी अश्वगंधाचा वापर पूर्वीपासून केला जातो.
अश्वगंधा रोग प्रतिकारशक्तीसाठी फायदेशीर आहे
संशोधनानुसार असे दिसून आले आहे की अश्वगंधा सेवन केल्यास रोगप्रतिकारक शक्ती मजबूत होते. उंदीरांवर केलेल्या प्रयोगात असे आढळले आहे की अश्वगंधा सेवन केल्याने उंदीरांमधील लाल रक्तपेशी वाढतात. यावरून असे मानले जाऊ शकते की मनुष्याच्या लाल रक्त पेशींवर अश्वगंध घेतल्यास त्याचा चांगला परिणाम होतो, ज्यामुळे अशक्तपणा सारख्या परिस्थितीत सुधारणा होत जाते.
अश्वगंधा चे सेवन कसे करावे?
अश्वगंधा बाजारात गोळी किंवा पावडर स्वरूपात मिळते. झोपण्यापूर्वी दुधातून अश्वगंधा घेण्याने लाभ होतो.
अश्वगंधा पासून चहा कसा बनवायचा?
वाळलेल्या अश्वगंधा रूट पावडरचे 2 चमचे घ्या.ते उकळत्या पाण्यात 3.5 कप घाला.15 मिनिटे उकळी येऊ द्या. चांगले चाळून घ्या जेणेकरून कोणतेही कण पाण्यामध्ये राहू नयेत. दररोज 1/4 कप प्या.
अश्वगंधा आणि तूप यांचे मिश्रण –
२ चमचे अश्वगंधा १/२ कप तूपात तळा. त्यात 1 चमचे खजुरापासून बनलेली साखर घाला. हे मिश्रण फ्रिजमध्ये ठेवा. हे मिश्रण 1 चमचे दूध किंवा पाण्याने घ्या.
अश्वगंधा इतर कोणत्याही पदार्थात मिसळा –
१/२ कप कोरडा, चिरलेली अश्वगंधा डब्यात ठेवा. त्यावर 80 ते 100 एमएल व्होडका किंवा दोन कप रॅम घाला. डबा स्वच्छ ठेवा आणि त्यास 2 आठवड्यांपासून 4 महिन्यापर्यंत एका गडद ठिकाणी ठेवा – मिश्रण मध्येच हलवत राहा. जेव्हा आपले मिश्रण कोरडे होईल तेव्हा काळजीपूर्वक ते एका काचेच्या किंवा कोबाल्टच्या ग्लासमध्ये ठेवा. त्यात एक ड्रॉपर ठेवा म्हणजे मिश्रण काढून घेणे सोपे होईल. 120 एमएल पाण्यात मिसळून अश्वगंधाचे 40 ते 50 थेंब प्या. दिवसातून 3 वेळा घ्या किंवा आपल्या डॉक्टरांशी संपर्क साधा.
तसेही बाजारात आजकाल अश्वगंधा गोळी (Ashwagandha Pills) सहज मिळते. एक किंवा दोन गोळ्या दूध किंवा पाण्यासोबत घेतल्याने खूप फायदा होतो.
अश्वगंधा चे दुष्परिणाम (Ashwagandha Side Effects)
अधिक अश्वगंधा सेवन केल्यास काही हानी होऊ शकते. अधिक अश्वगंधा खाल्ल्याने उलट्या होणे, पोट खराब होणे किंवा अतिसार सारख्या समस्या उद्भवू शकतात. काही लोकांना अश्वगंधामुळे ऍलर्जी देखील होऊ शकते. गर्भवती महिलांनी अश्वगंधाचे सेवन करू नका कारण ते गर्भाला धोकादायक ठरेल.
अश्वगंधाचे सेवन मोठ्या प्रमाणात टाळा कारण यामुळे अतिसार, अस्वस्थ पोट आणि मळमळ यासारखे दुष्परिणाम होऊ शकतात.
अश्वगंधा वापरताना डॉक्टर सावधगिरी बाळगतात कारण अश्वगंधा सर्वसाधारणपणे घेतल्या जाणाऱ्या औषधांमध्ये व्यत्यय आणू शकतो, खासकरुन मधुमेह, उच्च रक्तदाब, चिंता, नैराश्य आणि निद्रानाश अशा आजारांनी ग्रस्त अशा लोकांसाठी. अश्वगंधा काही औषधांचा प्रभाव वाढवू किंवा कमी करू शकतो.
झोपेचे औषध –
अश्वगंधा झोप आणि शरीरात उर्जा वाढवण्याचे काम करते. या औषधांचा प्रभाव वाढू किंवा कमी होऊ शकतो. प्रामुख्याने बेंझोडायजेपाइन्स घेत असताना काळजी घ्या. लक्षात ठेवा अश्वगंधा ह्या लोकांनी खाऊन चालणार नाही.
प्रतिकारशक्ती कमी होत आहे
अश्वगंधा संतुलित करते की आपले शरीर बाह्य घटकांवर कसे प्रतिक्रिया देते. यासह, यामुळे आपल्या शरीराची प्रतिकारशक्ती वाढविणार्‍या औषधांचा प्रभाव कमी होतो. ज्यांना ऑटोम्यूनची समस्या आहे त्यांनी अश्वगंधा घेऊ नये.
मधुमेह संतुलित औषधे –
अश्वगंधामुळे मधुमेह कमी होतो. हे आपल्या रक्तातील साखरेची पातळी 12% कमी करते. जर आपण आधीच मधुमेहाची औषधे घेत असाल तर अश्वगंधा घेऊ नका कारण यामुळे आपल्या रक्तातील साखरेची पातळी सामान्य पातळीपेक्षा खाली जाईल.
रक्तदाब नियंत्रण करणारी औषधे –
जर तुम्ही उच्च रक्तदाब/ बीपी कमी करण्यासाठी औषधे घेत असाल तर तुम्ही अश्वगंधा त्यांच्याबरोबर घेऊ नका. अश्वगंधा घेतल्यास आपला रक्तदाब खूप कमी होऊ शकतो.
थायरॉईडसाठी औषधे –
अश्वगंधा योग्य प्रमाणात घेतल्यास, आपले थायरॉईड संतुलित होते आणि आपला चयापचय देखील दुरुस्त होतो. परंतु आपण आधीच थायरॉईड औषधे (हायपरथायरॉईडीझम) घेत असल्यास अश्वगंधा खाणे टाळा.
